Astronomlar, cehennem sıcaklığındaki ötegezegenin, atmosferindeki hidrojen moleküllerini parçaladığını keşfetti.
Hidrojeni Parçalayan Gezegen
Sıcak Jüpiterler, yıldızlarına çok yakın yörüngelere sahip, hayat sürdürülemeyecek kadar sıcak, oldukça büyük kütleli dev gaz gezegenlerdir. Dünya’dan 670 ışık yılı uzaklıktaki aşırı sıcak KELT-9b sıcak Jüpiter’lere bir örnektir. Kütlesi, Jüpiter’in kütlesinden 3 kat daha fazla ve yüzey sıcaklığı 4300 santigrat derecedir. Bu, KELT -9b’yi şimdiye kadar keşfedilen en sıcak ötegezegen yapar. Öyle ki bazı yıldızlardan bile sıcaktır.
NASA’nın Spitzer Uzay Teleskobu kullanan bir astronom ekibi, gezegenin muhtemelen bu sıcaklıkta atmosferindeki moleküllerin bir arada kalamayacağını keşfettiler. Ekip hidrojen gazı moleküllerinin, gezegenin gündüz tarafında parçalandığına dair kanıtlar buldu.
Gezegenin karanlık tarafı hâlâ aşırı sıcak olmasına rağmen, gündüz tarafında parçalanmış moleküllerinden kopan hidrojen atomlar gezegenin gece tarafına doğru yol alarak tekrar birleşecek kadar soğurlar. Ancak bu atomik birleşme uzun sürmez çünkü moleküller gezegenin gündüz tarafına doğru hareket ettiklerinde tekrar parçalanmaktadırlar.
Bu bulguları açıklayan bir makalede araştırmacılar, KELT-9b’nin moleküllerin parçalandığı tek gezegen olmadığını kanıtlıyor; diğer aşırı sıcak gezegenlerde de buna benzer parçalanmanın olduğu ifade ediyorlar.
“Bu tür gezegenlerin sıcaklıkları o kadar aşırı ki bu durum diğer ötegezegenlerden onu biraz ayırmaktadır” diyen Chicago Üniversitesi yüksek lisans öğrencisi ve söz konusu makalenin başyazarı Megan Mansfield NASA’ya yaptığı açıklamada; “Bu gezegen kadar olmasa da bu etkinin gerçekleşebileceği sıcaklıklarda başka sıcak Jüpiterler ve ultra sıcak Jüpiterler de var.” diye ekledi.
Bu kanıtları bulmak için ekip, kızılötesinde gözlemler yapan ve ısıda zor algılanan değişimleri gösterebilen Spitzer Uzay Teleskobu’nun verilerini kullanmışlar. Spitzer veri analizleri ile araştırmacılar KELT-9b’nin yıldızının etrafında dolanımı sırasında gece ve gündüz taraflarında gezegenin atmosferindeki sıcaklık değişimlerini görebildiler.
Yıldızına oldukça yakın olan gezegenin bir yılı sadece 1,5 Dünya günü. KELT-9b ve yıldızı arasında kütle çekim kitlenmesi (tidal locking) var. Bu kitlenmenin anlamı bir yüzü kalıcı olarak yıldızına bakarken diğer tarafı hiç yıldızını görmez. Fakat kütle çekimsel kitlenmeye rağmen, ısı değişimiyle gazlar gündüz tarafından gece tarafına akar. Araştırmacılar atmosferik ve sıcaklık verileri için en iyi açıklamanın, hidrojen moleküllerini gezegen etrafında akarken, sıcaklık değişimi ile ayıran ve tekrar birleştiren bir model olduğunu buldular.
Bu çalışma 7 Ocak’ ta The Astrophysical Journal Letters’ta yayınlanmıştır.