Günün Astronomi Görseli 13 Haziran 2019

M13'ün Renkleri ve Parlaklıkları - The Colors and Magnitudes of M13

266

M13’ün Renkleri ve Parlaklıkları

M13'ün Renkleri ve Parlaklıkları
Görsel & Telif: Tolga GumusayakRobert Vanderbei

M13 mütevazı şekilde Herkül’deki Büyük Küresel Yıldız Kümesi olarak tanınır. 150 ışık yılı genişlikte bir bölgeye toplanmış, sayıları yüz binleri bulan bu yıldız topu, yaklaşık 25.000 ışık yılı mesafede yer alıyor. M13’ün sol üstteki keskin renkli görüntüsü çoğu teleskobik görüntüleyiciye tanıdık gelecektir. Yine de M13’ün sağ alt paneldeki, aynı görsel verilerinden oluşturulan Renk-Parlaklık Diyagramı daha çarpıcı bir görünüm sunabilir. Aynı zamanda Hertzsprung-Russell (HR) diyagramı olarak da bilinen bu grafik, ayrı küme yıldızlarının görünür parlaklıklarının renk indeksine göre yerini gösteriyor. Renk indeksi her yıldız için, kırmızı bir filtreden ölçülen parlaklığını (kadir cinsinden), mavi bir filtreyle (B-R) ölçülen parlaklığından çıkarılarak belirlenir. Mavi yıldızlar sıcak, kırmızı yıldızlar soğuktur, bu yüzden mavi ve kırmızı arasındaki astronomik renk indeksi, soldan (sıcak) sağa (soğuk) doğru göreceli  yıldız sıcaklık ölçeğini takip eder. M13’ün HR diyagramında yıldızlar belirgin şekilde ayrı gruplara düşüyorlar. Sağ alttan çapraz biçimde uzanan geniş şerit, kümenin anakoludur. Sağ üst taraftaki köşeye doğru keskin bir dönüş, kızıl dev dalını izlerken mavi devler sol üstte gruplanmış şekilde görülüyor. M13’ün aynı zamanda oluşan yıldızlarının hepsi başlangıçta kütleye göre anakol üzerinde, daha düşük kütleli yıldızlar sağ altta olacak şekilde bulunuyorlardı. Zamanla yüksek kütleli yıldızlar anakoldan önce kızıl, sonra mavi devlere ve daha ötesine evrimleştiler. Gerçekte anakoldan kızıl dev koluna çıkışın konumu, kümenin yaşının yaklaşık 12 milyar yıl olduğunu gösteriyor.

Görsel & Telif: Tolga GumusayakRobert Vanderbei